Svaki seksualni kontakt sa zaraženom osobom je rizičan
Seksualno prenosive bolesti mogu se preneti putem pljuvačke, krvi, vaginalnog sekreta, sperme, itd. Nije rizičan samo vaginalni već i oralni i analni seksualni odnos. Teško je reći u kom će se procentu dobiti različite seksualno prenosive bolesti, zavisno od vrste seksualne aktivnosti. Velika je verovatnoća da će se seksualno prenosive bolesti preneti u slučaju nezaštićenog odnosa sa zaraženom osobom. Za prenošenje infekcije bitni su imunološko stanje osobe koja je pod rizikom i uzročnik seksualno prenosive bolesti. Iako se zna da je imunološki sistem bitan, ne zna se i u kom procentu. Recimo, oko 80% stanovništva zaraženo je herpes simpleks virusom (tip 1 i tip 2), ali promena se javlja tek nakon pada imuniteta. Ili, prilikom jednokratnog rizičnog odnosa sa zaraženom osobom – gonoreju će dobiti 20% do 50% muškaraca, te čak 60% do 90% žena! U slučaju sifilisa verovatnoća da će se partner zaraziti iznosi 30% do 60%, dok je za infekciju hlamidijom rizik 1% do 40%… Ni jedan vid zaštite, osim apstinencije, nije 100% siguran. Kondom ipak pruža najbolji vid zaštite.
Određene seksualno prenosive bolesti mogu mesecima, pa čak i godinama, biti asimptomatske. Neke, pak, mogu biti nespecifične, ili sa blagim simptomima na koje se najčešće ne obraća pažnja, ali se i u tim slučajevima mogu preneti partneru. Zato je neophodno pri svakom seksualnom odnosu koristiti prezervativ.
Simptomi polnih bolesti
Na polne bolesti treba posumnjati posle svakog rizičnog (nezaštićenog) odnosa. Najčešće, kod žena se javljaju pojačan vaginalni iscedak, neprijatan miris vaginalnog sekreta, crvenilo i svrab u genitalnoj ili analnoj regiji, promene na koži, polne bradavice, bolni odnosi, krvarenje nakon odnosa… Jedan broj tih bolesti se otkrije u okviru ispitivanja uzroka steriliteta.
Čim se pojave prvi simptomi neophodno je potražiti stručnu pomoć. Na osnovu anamneze i kliničkog pregleda lekar određuje dalje dijagnostičke metode, što se razlikuje zavisno od toga na koju seksualno prenosivu bolest se sumnja. Od uzročnika zavisi i lečenje. Lečenjem se ne stvara imunitet. Znači, ako se ne zaštitite, možete se ponovo inficirati.
Najčešće i najopasnije polno prenosive bolesti
Prema svetskoj statistici najčešće seksualno prenosive bolesti jesu hlamidija, gonoreja i sifilis, a najopasnija je svakako sida (AIDS), od koje je od 1981. godine do danas umrlo 27 miliona ljudi, dok 33 miliona živi sa HIV-om. Seksualno prenosive bolesti mogu biti uzrok infekcije uretre, neplodnosti, pelvičnih inflamatornih bolesti, vanmateričnih trudnoća, karcinoma grlića materice… a u trudnoći mogu dovesti do pobačaja, prevremenog porođaja, horioamnionitisa, kao i do vertikalnog prenošenja sa majke na plod. Sve zavisi od uzročnika, a u nekim slučajevima i od načina porođaja. Kod nelečene infekcije HIV-om, oko 30% dece će biti inficirano, ali u slučaju primene adekvatne terapije, sigurnog porođaja i zabrane dojenja, ta brojka se smanjuje na manje od 1%. U slučaju vaginalnog porođaja trudnica sa primarnom infekcijom Herpes simpleks virusom, šansa da se plod zarazi je 30%, a u slučaju sekundarne infekcije manje od 1 %. Verovatnoća da plod dobije papilome larinksa u slučaju vaginalnog porođaja kod manifestne infekcije porođajnog puta Humanim papiloma virusom je 1:1500 porođaja.
Postoji preko 25 polno prenosivih bolesti, a one nemaju zajedničku terapiju, već ona zavisi od uzočnika. Osim malog broja (AIDS, infekcija Humanim papiloma virusom, Hepatitis B virusna infekcija…), sve ostale se mogu uspešno lečiti. Ono šte je neophodno kod svih seksualno prenosivih bolesti je lečenje oba partnera. Važno je još jednom istaći da se lečenjem ne stvara imunitet tj. Da izlečena osoba može ponovo oboleti ukoliko bude upražnjavala nezaštićene seksualne odnose sa zaraženim partnerima.
Hlamidija
Hlamidiju izaziva Chlamydia trachomatis. Prenosi se vaginalnim i analnim seksualnim odnosom. Kod 75% žena i kod oko 50% muškaraca je asimptomatska. Prvi simptom je pojačan vaginalni iscedak koji se obično javlja 10-14 dana od rizičnog odnosa. Mogu se javiti i problemi prilikom mokrenja, bolni odnosi, krvarenje nakon odnosa, bolovi u donjem delu stomaka. Infekcija se najčešće leči tetraciklinima ili u toku trudnoće Eritromicinom. Oko tri meseca od terapije trebalo bi ponoviti test na hlamidiju. Ukoliko se ne leči, može dovesti do pelvičnih inflamatornih bolesti, što kao posledicu može dovesti do steriliteta. U trudnoći može doći do pobačaja ili prevremenog porođaja, pa čak i prenošenja na plod u toku porođaja, sa posledičnim oštećenjem oka, slepilom ili pneumonijom.
Gonoreja
Gonoreju (triper, kapavac) izaziva Neisseria gonorrhoeae. Prenosi se vaginalnim, oralnim ili analnim seksualnim odnosom. Kod žena prolazi asimptomatski (u oko 70%) ili uz blage simptome. Simptomi se obično javljaju nekoliko nedelja od kontakta sa zaraženom osobom. Najčešće se javljaju gust sekret, crvenilo i promene na grliću materice, a mogu se javiti i bolovi u donjem delu stomaka, smetnje pri mokrenju, poremećaji menstrualnog ciklusa, temperatura, groznica, bolovi u zglobovima… Leči se Ceftriaksonom, a u trudnoći Eritromicinom. Kod zaraženih trudnica, u toku porođaja infekcija se može preneti na plod. Da bi se to sprečilo, danas se svim bebama nakon rođenja, zavisno od zemlje, ukapavaju kapi ili srebro-nitrata ili odgovarajućeg antibiotika u oči.
Sifilis
Sifilis izaziva Treponema pallidum. Prenosi se seksualnim putem (sve vrste odnosa). U ređim slučajevima može se preneti putem pljuvačke i bliskim kontaktom sa zaraženom osobom. Trudnica može preneti infekciju na plod (kongenitalni sifilis), što može dovesti do više abnormalnosti kod ploda, po nekad sa smrtnim ishodom po plod. Često je inficirana osoba nesvesna infekcije i prenosi je partneru. Bolest prolazi kroz nekoliko faza.
U primarnom stadijumu se javlja bezbolna promena nalik bubuljici ili čiru (u predelu genitalija ili oko usta) i pojavljuje se 10-90 dana od infekcije. Čak i bez terapije ova promena nestaje za 6 nedelja bez ostavljanja ožiljaka.
U sekudnarnom stadijumu (6 nedelja do 6 meseci od infekcije, sa trajanjem 1-3 meseca) javlja se ospa po telu, najčešće na dlanovima i tabanima, promene u ustima, otok limfnih žlezda, groznica, gubitak težine… I ovaj stadijum može proći bez terapije, uz povlačenje svih simptoma.
Latentna faza nema nikakvih simptoma bolesti i može trajati i do deset, dvadset godina.
Ukoliko se ne leči bolest može progredirati do tercijarnog stadijuma (teške promene na srcu, mozgu i nervima, koje mogu rezultirati paralizom, slepilom, demencijom, gluvoćom, impotencijom, pa čak i smrću). U ovom stadijumu pacijenti nisu zarazni. Izuzetno retko dolazi do tercijarnog stadijuma bolesti, zbog unapređenja dijagnostike i lečenja. Leči se penicilinima, a kod alergičnih tetraciklinima ili Doksiciklinom.
Pročitajte još:
5 letnjih pitanja za ginekologa >>>